“Melk is goed voor elk.”, een uitspraak die je, afhankelijk van je leeftijd 😉, wellicht wel kent. Wij Nederlanders consumeren jaarlijks veel zuivelproducten; melk, kaas, vla, yoghurt, zuivelspread etc. Maar is melk wel goed voor elk? En hoe zit dat dan met rauwe melk. En intoleranties?
In deze blog vertel ik je er graag meer over.
Melk, een typische Nederlands product
Nederland heeft een lange geschiedenis als agrarische samenleving. Melkveehouderij is van oudsher een belangrijk onderdeel van de Nederlandse landbouw. Boeren hielden en houden nog steeds koeien voor melkproductie, en dit heeft bijgedragen aan een overvloedige beschikbaarheid van melk.
Zuivelproducten, waaronder melk, kaas en yoghurt, zijn diep geworteld in de Nederlandse cultuur. Kaas is bijvoorbeeld een bekend Nederlands exportproduct en wordt veel geconsumeerd in eigen land, evenals andere melkproducten als room die veelvuldig in onze gerechten wordt verwerkt.
Voedingswaarde
In Nederland, zoals in veel westerse samenlevingen, wordt melk vaak geassocieerd met gezondheid en welzijn. Het wordt beschouwd als een goede bron van calcium, wat belangrijk is voor sterke botten en tanden.
Kalk wordt echter pas goed in de botten opgenomen als in het bloed een goede verhouding zit tussen calcium en magnesium, namelijk 2 : 1. In zuivel is deze verhouding 4 : 1. Er zit dus relatief weinig magnesium in zuivel, waardoor ook magnesium aan de botten onttrokken wordt bij het drinken van melk. Dat maakt dat je dus geen sterkere, maar juist zwakkere botten krijgt van het veelvuldig drinken van melk.
Rauwe vs fabrieksmelk
Dit gezegd hebbende, is het belangrijk om te vermelden dat ik bovenstaande schreef met de Nederlandse fabrieksmelk als uitgangspunt, oftewel de melk die je in het pak in de supermarkt koopt.
Wat is dan eigenlijk het verschil tussen fabrieksmelk, en de rauwe melk die je rechtstreeks uit de tap bij de boer haalt?
Rauwe melk
Rauwe melk is de onbehandelde melk die rechtstreeks vanuit de koe in de tank terecht komt. Deze rauwe melk mag je eigenlijk een superfood noemen want het is rijk ontzettend veel gezonde stoffen. Je moet begrijpend dat deze melk eigenlijk bedoelt is om een pasgeboren kalfje zo snel mogelijk op de been te krijgen aangezien een koe een vluchtdier is. De rauwe melk van de koe is daarmee rijk aan eiwitten, mineralen en eiwitten; dé voedingsstoffen die spieren nodig hebben om zich goed te ontwikkelen.
Rauwe melk rechtstreeks bij de boer halen. In dit geval Boer Bart in Rotstergaast
Om dit even in perspectief te zetten met moedermelk van mensen: wij zijn dragers en de eerste prioriteit bij onze baby’s ligt bij het goed kunnen ontwikkelen van de hersenen. Onze moedermelk is in vergelijking met die van een koe veel rijker aan koolhydraten, de brandstof van hersenen.
Rauwe melk bevat daarnaast ook CLA, een zeer gezond vetzuur, immuunondersteunende stoffen (want dat kalfje moet natuurlijk niet ziek worden), prebiotische suikers en probiotische bacterieen, die weer kneitergoed zijn voor je darmflora én het enzym lactase.
Lactase is het stofje dan helpt om de eiwitstructuren in de melk goed te kunnen verteren, iets wat wij mensen na onze kindperiode eigenlijk niet meer (genoeg) aanmaken. Logich, want dan hebben we andere voeding waar we onze voedingsstoffen uithalen.
Fabrieksmelk
Om de rauwe melk langer houdbaar te maken (zo vers van de boer is het slechts enkele dagen goed houdbaar), ondergaat het in de fabriek een tweetal processen:
Pasteurisatie: hierbij wordt de melk verhit om schadelijke bacteriën te doden. Echter, tijdens pasteurisatie gaan niet alleen schadelijke bacteriën verloren, maar ook enzymen zoals lactase. Tijdens deze verhitting gaan ook de immuunondersteunende stoffen kapot en sommige eiwitstructuren. Dit proces maakt dus direct dat de fabrieksmelk minder gezonde stoffen bevat én slechter te verteren is.
Homogenisatie: Tijdens dit proces worden de vetdeeltjes in melk verkleind, waardoor ze gelijkmatig verdeeld blijven in de vloeistof. Dit kan de verteerbaarheid van melk verder beïnvloeden, aangezien de vetten anders in de maag kunnen worden verwerkt dan in hun natuurlijke staat.
Deze 2 processen maken dus in 1 klap dat fabrieksmelk veel minder gezonde stoffen bevat dan rauwe melk én veel lastiger te verteren is.
Hiermee komen we direct aan bij het volgende belangrijke onderwerp;
Rauwe melk is niet gehomogeniseerd. Dit zie je duidelijk doordat de vetlaag (bovenop) zich scheidt van het waterige gedeelte van de melk (onderste gedeelte
Intolerantie en allergie
Veel Nederlanders reageren op melk. Veelgehoorde klachten na het consumeren van melk (of gerechten waarin melkproducten verwerkt zijn) zijn een opgeblazen gevoel, winderigheid, buikpijn en diarree. Maar ook astma, bronchitis en eczeem worden genoemd. Dit kan voortkomen uit een lactose-intolerantie of een eiwitallergie.
Lactoseintolerantie
In melk zit lactose, een melksuiker dat “verteert” moet worden door het enzym lactase. Na je kindperiode is het echter zo dat je stopt met dit aan te maken, waardoor het simpelweg lastig wordt om lactose goed te kunnen verteren. Bij een lactose intolerantie hoor je vaak de klachten van buikpijn, winderigheid, diarree en gasvorming.
Mensen met een lactose-intolerantie kunnen vaak rauwe melk, kefir, yoghurt en kaas in meer of mindere mate wel eten, omdat hier de lactose al (deels) is omgezet door fermentatie, danwel dat er in rauwe melk nog wel lactase zit wat helpt met verteren.
Die meer of mindere mate is per persoon anders en afhankelijk van jouw eigen lactase aanmaak en darmkwaliteit.
Melkeiwitallergie
Als je een melkeiwitallergie hebt, dan reageert je immuunsysteem abnormaal op de eiwitten die in melk voorkomen. Dit zijn meestal caseïne en wei. Wanneer je dan melkproducten neemt waar deze eiwitten in voorkomen, herkent jouw immuunsysteem deze als schadelijk en gaat vervolgens antistoffen aanmaken welke klachten kunnen geven van huidproblemen als eczeem, zwelling en jeuk, of klachten op de longen als astma en bronchitis.
Met een melkeiwitallergie is het echt zinvol om deze producten te mijden om zodoende het immuunsysteem niet onnodig te activeren. Verder kan je levensstijl breed kijken naar waar mogelijk nog meer triggers zitten voor het immuunsysteem om op die manier minder heftig te hoeven reageren.
Eigengemaakte kefir
Kortom:
Rauwe melk is gezondheidstechnisch véél beter dan fabrieksmelk. Je haalt het bij jouw lokale boer, hier in omgeving Rottum/Heerenveen bijvoorbeeld bij Boer Bart.
Lukt het je niet om vers bij de boer te halen? Kies dan voor A2 melk (van oa Jersey koeien). Deze is qua eiwitstructuur net weer even anders dan de A1 melk (die normaal in het pak zit) en daarmee iets beter te verteren. Dit staat aangegeven op de verpakking.
Naast melk van de koe, kan je ook kiezen voor geiten-, paarden – of schapenmelk.
Er zijn ook tal van plantaardige melken te vinden. Deze zijn echter qua voedingswaarde geen enkel vergelijk met de dierlijke varianten en raad ik je aan om enkel te gebruiken wanneer je niet voor bovenstaande optie kan gaan, óf je het gewoon voor het gemak wilt gebruiken in geval van een spontane pannekoekbakwens waarbij je nog wel een pak havermelk hebt staan en geen andere melk voorradig hebt. Het gaat dan puur om de mengfunctie, en niet om de bijdrage aan voedingsstoffen 😊
Variatie is het toverwoord
Uiteindelijk is echter VARIATIE het toverwoord. Want alles wat je veel eet/drinkt, kan een voedingsintolerantie worden. Drink je nu een liter A1 melk per dag, en wissel je naar A2 melk, of geitenmelk, dan kan je er vergif op innemen dat je ook daarop een intolerantie gaat ontwikkelen.
Neem dus niet elke dag zuivel en als je het neemt, wissel de bronnen af. Net als met groente en fruit. Zo krijg je een breed scala aan voedingsmiddelen binnen en loop je de minste kans op het ontwikkelen van intoleranties.
Houdt je ondanks dit toch klachten als buikpijn, winderigheid, diarree? Dan kan je uitzoeken op welke voedingsmiddelen jij nu nog specifiek reageert middels een speciale voedingsintolerantietest.
De uitslag hiervan wordt dan geïntegreerd in een persoonlijk voedingsadvies waarmee ik je graag help.
Boek hieronder jouw gratis kennismakingsgesprek, dan kijken we samen naar de mogelijkheden.
